مدیریت منابع آب و بازچرخانی پساب، راهکار تامین آب شرب مناطق خشک: مطالعه موردی شهر مشهد

نوع مقاله : مقالات علمی

نویسنده

شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران

چکیده

کاهش منابع آب به‎دلیل تغییرات اقلیمی و کاهش آب‎های مرزی ورودی به کشور و ساخت و سازهای کشورهای همسایه، هم‎زمان با افزایش جمعیت در حوضه­های خشک و نیمه خشک، تامین آب شرب شهرهای مرزی کشور را با چالش جدی مواجه نموده است. شهر مشهد یکی از شهرهای استراتژیک کشور است که با این چالش روبرو است. علی‎رغم مطرح بودن انتقال آب از دریای عمان، در این مقاله، ضمن تعیین نیاز آبی شرب و منابع متعارف و غیر متعارف موجود در منطقه، کفایت میزان منابع آب محلی برای مصارف شرب شهر مشهد تبیین شده است. در این راستا هرچند طرح‎های مهار و انتقال آب‎های سطحی منطقه دارای حجم آب کم و هزینه‎های بالایی هستند ولی در مقایسه با گزینه انتقال آب از دریا، از نظر اقتصادی و زیست‎محیطی از ارجحت ملموسی برخودارند. کاهش مصارف کشاورزی از آب زیرزمینی تا سقف آب قابل برنامه‎ریزی، بازچرخانی پساب فاضلاب شهر مشهد به‎عنوان راه‎کار تکمیلی تامین آب شرب مطرح هستند. برای بازچرخانی پساب، دو راه‎کار جابجایی با مصارف کشاورزی آبخوان‎های غرب مشهد و یا تصفیه تکمیلی و تزریق آن به آبخوان شرب مطرح است که هر دو راه‎کار، پتانسیل مناسبی برای تولید آب شرب دارند. نیاز آبی شرب مشهد در افق 1420 به میزان 5/1 برابر نیاز فعلی خواهد بود که با درنظر گرفتن منابع آب محلی و بازچرخانی پساب، نه تنها دارای کمبود نخواهد بود بلکه 122 م.م.م در سال معادل 30% نیاز آبی شرب آب مازاد نیز در جهت حاشیه اطمینان وجود خواهد داشت.

کلیدواژه‌ها


 
سازمان برنامه و بودجه کشور، )1389(، معیارهای زیست محیطی برای استفاده مجدد آب برگشتی و فاضلاب، نشریه شماره 535.
شرکت آب و فاضلاب شهر مشهد، (1394)، تامین آب شرب شهر مشهد در سال 1394.
شرکت آب منطقه‎ای خراسان رضوی، (1393)، طرحهای مطالعاتی تامین آب شرب شهر مشهد، شرکت‎های مشاور پاژ آب تدبیر و سیمای آب خاوران.
شرکت آب منطقه‎ای خراسان رضوی، (1395)، مطالعات انتقال آّب زیرزمینی و فاضلاب به آبخوا‎‎‎‎نهای غرب مشهد جهت جایگزینی با حقابههای کشاورزی و تغذیه مصنوعی، شرکت‎های مشاور پاژ آب تدبیر و سیمای آب خاوران.
شرکت مدیریت منابع آب، (1395)، بیلان آب زیرزمینی منتهی به سال 1390.
شرکت مدیریت منابع آب ایران، (1392)، نتایج آماربرداری سراسری منابع آب.
شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور، (1394)،  ابلاغیه مصرف سرانه شرب در طرحهای آبرسانی.
دفتر برنامه‎ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو، (1389)، "پیش‎بینی جمعیت حوضه آبریز قره قوم"، طرح جامع آب کشور، شرکت مشاور طوس آب.

Falkenmark, M. (1989), “Vulnerability generated by water scarcity”, Ambio: A Journal of the Human Environment, 18(6), 352-353.

Gaaloul, N., and Eslamian, S., (2014), “Artificial recharge experiences in semiarid areas”, Handbook of EngineeringHydrologyEnvironmental Hydrology and Water Management, Saeid Eslamian (ed.), Taylor and Francis Group.

Mediterranean Waste Water Reuse Working Group (MWWRWG), (2007), Mediterranean wastewaterreuse report.

 (Http://Ec.Europa.Eu/Environment/Water/Blueprint/Pdf/Med_Final_Report.Pdf(.

Missimer, T.M., Sinha, A., and Ghaffour, N., (2012), “Strategic aquifer storage and recovery of desalinated water to achieve water security in the GCC/Mena region”, International Journal of Environment and Sustainability, 1(3),87‐99.

Pallett, J., Heyns, P., Falkenmark, M., Lundqvist, J., Seeley, M., Hydén, L., Bethune, S., Drangert, J., and Kemper, K. (1997), “Sharing water in Southern Africa”, Windhoek, Namibia: Desert Research Foundation of Namibia (DRFN).

Wintgens, T., Bixio, D., Thoeye, C., Jeffrey, P., Hochstrat, R., and Melin T., (2006), “Reclamation and reuse of municipal wastewater in Europe – Current status and future perspectives”, Analyzed by The Aquarec Research Project, http://Www.Iwrm-Net.Eu/Sites/Default/Files/Aquarec_Policy%20brief_Final_A4.Pdf.

Woltheka, N., Raatb, K., Ruijterc, J.A.D., Kempermand, A., and Oosterhofa, A. (2013), “Desalinization of brackish groundwater and concentrate disposal by deep well injection”, Journal of Desalination and Water Treatment, 5(4-6), 1131-1136.