ارزیابی پیوند آب-انرژی در صادرات و واردات برق ایران با استفاده از رویکرد آب مجازی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

2 دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

چکیده

کشور ایران با محدودیت منابع آب مواجه است و از طرفی همه فرایندهای تولیدی و خدماتی نیازمند استفاده از آب است. لذا ارزیابی وضعیت آب­بری فعالیت‌ها و ارائه روش‌های بهینه­سازی آن اهمیت بسیار زیادی دارد. بر این اساس، هدف مطالعه حاضر ارزیابی آب مصرفی در تولید هر کیلووات ساعت برق و بررسی وضعیت آب مجازی در فرایند صادرات و واردات برق ایران است. برای این منظور از دو روش تحلیل مسیر ساختاری و رهیافت فنی-پایه استفاده شده است. نتایج نشان داد که  نیروگاه‎های کشور به‌طور متوسط به‌ازای تولید هر کیلووات ساعت برق، 5/1 لیتر آب به‌طور مستقیم مصرف می­کنند. هم‌چنین طبق نتایج ‎روش تحلیل مسیر ساختاری، در زنجیره‎ تولید برق تا قبل از رسیدن به نیروگاه، به ازای هر کیلووات ساعت برق، 5/2 لیتر آب به‌طور غیرمستقیم مصرف می‎شود. لذا کل زنجیره، 4 لیتر آّب به‌ازای هر کیلووات ساعت تولید برق، مصرف می‎کند. از کل آب مصرف شده در زنجیره‎ تولید برق که بیش از یک میلیارد متر مکعب است، 38% آن مستقیماً در نیروگاه‎ها و 62% دیگر آن در زنجیره‎ تولید، مصرف شده است.

کلیدواژه‌ها


باغستانی، ع.، مهرابی بشرآبادی، م.، زارع مهرجردی، م.، و شرافتمند، ح.، (1389)، "کاربرد مفهوم آب مجازی در مدیریت منابع آب ایران"، تحقیقات منابع آب ایران، 6(1)، 28-38.
تعذری، ن.، بنی‌حبیب، م.، هاشمی شاهدانی، م.، و حسنی، ی.، (1400)، "تعیین قیمت آب کشاورزی براساس معیارهای توسعه پایدار (مطالعه موردی: شبکه آبیاری قزوین)"، اکوهیدرولوژی، 8(2)، 461-473.
تهامی‎پور، م.، و عابدی، س.، (1396)، "ارزیابی تجارت آب مجازی در بخش صنعت استان زنجان"، مجله آب و فاضلاب، 28، 36-45.
تهامی‎پور، م.، دشتبان فاروجی، س.، و جواهردهی، س.، (1396)، "ارزیابی تجارت محصولات صنعتی ایران با کشورهای مختلف از دیدگاه آب مجازی"، فصل نامه اقتصاد و الگوسازی، دانشگاه شهید بهشتی، 8(30)، 143-185. 
تهامی‌پور، م.، زارع‌پور، ز.، و شاوردی، ع.، (1389)، "برآورد ارزش اقتصادی آب در مصارف شهری و روستایی استان خوزستان"، اقتصاد کشاورزی و توسعه، 19(76)، 121-142.
طیبی، م.، (1390)، "نگاهی به تولید و مصرف برق در جهان"، مجله اقتصادی - ماهنامه بررسی مسائل و سیاست‌های اقتصادی، 11(5)، 113-124.
عابدی، س.، (1399)، "حکمروایی آب و ارزیابی آثار آن بر تأمین امنیت آب و غذا"، نشریه آب و توسعه پایدار، 7(1)، 1-12.
عیسی‌پور، ع.، و عابدی، ش.، (1393)، "بررسی مصرف آب در نیروگاه‌های حرارتی و ارائه راه‌کارهای اصلاح الگوی مصرف"، شرکت برق منطقه‌ای تهران.
نصراللهی، ز.، و زارعی، م.، (1396)، "بررسی جریان‌های آب مجازی در اقتصاد ایران: تحلیل روابط بین بخشی آب با استفاده از رهیافت داده-ستانده"،  فصلنامه مدل‌سازی اقتصادسنجی، 2(4)، 131-157.
محمدجانی، ا.، یزدانیان، ن.، (1393)، "تحلیل وضعیت بحران آب در کشور و الزامات مدیریت آن"، فصلنامه روند، 21(65 و 66)، 117-144.
Chen, C., Lei, Y., Zeng, X., Huang, G., and Yongping, L., (2019), “Planning an energy-water-environment nexus system in coal-dependent regions under uncertainties”, Energies, 13, 208, https://doi.org/10.3390/en13010208.
FAO, (2014), Water governance for agriculture and food Ssecurity, A FAO initiative to minimize its environmental impact and promote greener communications, Availabel at : www. fao.org.
Feng, C., Tang, X., Jin, Y., Guo, Y., and Zhang, X., (2019), “Regional energy-water nexus based on structural path betweenness: A case study of Shanxi Province, China”, Energy Policy, 127, 102-112, https://doi.org/10.1016/j.enpol.2018.12.002.
Hasanzadeh, S.M., Baubekova, A., Gohari, A., Eslamian, S., Klove, B., and Torabi H., (2022), "Optimization of water-energy-food nexus considering CO2 emissions from cropland: A case study in northwest Iran", Applied Energy, Elsevier, 307(C), 118236, https://doi.org/10.1016/j.apenergy.2021.118236.
Honga, J., Zhong, X., Guo, Sh., Liu, G., Qiping Shen, G., and Yu, T., (2019), “Water-energy nexus and its efficiency in China’s construction industry: Evidence from province-level data”, Sustainable Cities and Society, 48, 101-157. https://doi.org/10.1016/j.scs.2019.101557.
Larsen Andreas, M.D., and Drews M., (2019), “Water use in electricity generation for water-energy nexus analyses: The European case”, Science of the Total Environment, 651, 2044-2058, https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2018.10.045.
Liao, X., Zhao, X., Hall, J.W., and Guan, D., (2018), “Categorising virtual water transfers through China’s electric power sector”, Applied Energy, 226, 252-260, https://doi.org/10.1016/j.apenergy.2018.05.132.
Lu, L., Yongqin, D., Chen, C., Hua, D., Yi, L., and Yan, M., (2019), “Provincial virtual energy-water use and its flows within China: A multiregional input-output approach”, Resources, Conservation & Recycling, 151, 86-104, https://doi.org/10.1016/j.resconrec.2019.104486.
Terrapon-Pfaff, J., Ortiz, W., Viebahn, P., Kynast, E., and Flörke, M., (2020), “Water demand scenarios for electricity generation at the global and Regional Levels”, Water, 12, 2482, https://doi.org/10.3390/w12092482.