استفاده از روش‌های تصمیم‌گیری چند معیاره در انتخاب موقعیت مناسب تصفیه‌خانه فاضلاب، مطالعه موردی: تصفیه‌خانه شهر فاروج

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی آب و سازه‌های هیدرولیکی، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران.

2 استادیارگروه مهندسی عمران، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران.

3 استادیار دانشکده مهندسی عمران و محیط‌زیست، موسسه آموزش عالی آزاد خاوران، مشهد، ایران

چکیده

یکی از مسائل مهم در کنار کمبود و تقاضای آب در شهرها، مسئله دفع فاضلاب و تصفیه آن است. زمانی که از فاضلاب و تصفیه آن سخن به میان می‌آید، اولین موضوعی که در ذهن تداعی می‌کند بحث محیط‌زیست و حفظ آن از آلوده شدن است؛ چراکه فاضلاب خام همواره به‌عنوان یک آلاینده اصلی در محیط‌های انسانی و طبیعی مطرح بوده است. احداث تصفیه‌خانه فاضلاب یک فعالیت عمرانی-‌محیط‎زیستی است که هدف اصلی آن دفع صحیح و بهداشتی فاضلاب‌های تولیدی است و در صورت بی‌توجهی، عواقب جبران‌ناپذیری در پی خواهد داشت. اولین گام مؤثر برای احداث این تأسیسات، شناسایی مکان مناسب احداث آن‌ها است که معمولا با در نظر گرفتن عوامل و معیارهای مختلفی صورت می‌گیرد. اهمیت و دامنه اثر این معیارها در تعیین مکان نهایی تصفیه‌خانه فاضلاب تأثیرگذار است. برای این منظور می‌توان از روش‌های تصمیم‌گیری چند معیاره (MCDM) استفاده کرد. در تحقیق حاضر معیارها و زیرمعیارهای مؤثر در مکان‌یابی تصفیه‌خانه فاضلاب در شهرستان فاروج استان خراسان شمالی براساس روش دلفی تعیین می‌شود. مطابق با نظر خبرگان معیارهای اقتصادی-اجتماعی، ‌محیط‎زیستی، زمین‌شناسی و فنی و تکنولوژی و زیرمعیارهای آن‌ها با روش AHP وزن‌دهی شده است. در تحلیل آماری این بررسی‌ها از نرم‌افزار SPSS و Expert Choice استفاده شده است. درنهایت بهترین مکان برای احداث تصفیه‌خانه فاضلاب با درنظر گرفتن معیارهای مذکور در این شهرستان انتخاب شد.

کلیدواژه‌ها


 
آزادی، ن.، و میرحسینی، س.م.ع.، (1399)، "تحلیل وضعیتِ اماکن ورزشی جهت مکان‌یابی و استقرار نظام سلسله  مراتبی صنفی ورزش در شهرها (نمونه موردی: شهر شیراز)"، برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 10(37)، 179-192.
پرهیزگار، ا.، (1376)، "ارائه الگوی مناسب مکان‎گزینی مراکز خدمات شهری با تحقیق در مدل‌ها و GIS شهری"، پایان‌نامه مقطع کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
حافظی، ن.، حاجی‌زاده، ه.، شهریاری، ر.، و امانیان، م.، (1386)، "مکان‌یابی دفن پسماندهای ویژه استان خراسان رضوی"، مجموعه مقالات پنجمین همایش زمین‌شناسی مهندسی و محیط‌زیست ایران، تهران، ایران.
ناصری،خ.، زرکش، م.، و عزیزخانی، م.ج.، (1386)، "تلفیق MCDM و GIS در مکان‌یابی محل دفن پسماندهای ویژه با تأکید بر منابع آب"، بیست و ششمین گردهمایی علوم زمین، تهران، ایران.
نشاسته‎گر، م.، تجریشی، م.، و ابریشم‌چی، ا.، (1388)، "جانمایی تصفیه‌خانه‌های فاضلاب در کلان‌شهرها به کمک تلفیق روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره و GIS (مطالعه موردی: شهر تهران)"، سومین همایش ملی آب و فاضلاب با رویکرد اصلاح الگوی مصرف، تهران، ایران.
Abdalla, O.O., and El Khidir, S.O., (2017), “Site selection of wastewater treatment plant using RS/GIS data and Multi-Criteria Analysis (MCA): Case study Omdurman City, Khartoum State, Sudan”, Journal of Geosciences, 1, 94-107.
Dursun, M., (2015), “An integrated approach for the evaluation of wastewater treatment alternatives”, Proceedings of the World Congress on Engineering and Computer science (WCECS). San Francisco, USA.
Hadipour, A., Rajaee, A., Hadipour, V., and Seidirad, S., (2016). “Multi-criteria decision-making model for wastewater reuse application: a case study from Iran”, Desalination and Water Treatment, 57(30) 13857-13864.
Macuada, C., Alarcón, R., and Oddershede, A., (2015), “Multi-criteria assessment to automate water treatment plants using the analytical hierarchy process”, Journal for Global Business Advancement, 8(2), 236-246.
Mansouri, Z., Moghaddas, N.H., and Dahrazma, B., (2013), “Wastewater treatment plant site selection using AHP and GIS: A case study in Falavarjan, Esfahan”, Geopersia, 3(2), 63-72.
Şener, B., Süzen, M.L., and Doyuran, V., (2006), “Landfill site selection by using geographic information systems”, Environmental Geology, 49(3), 376-388.
Shahmoradi, B., and Isalou, A.A., (2013), “Site selection for wastewater treatment plant using integrated fuzzy logic and multicriteria decision model: A case study in Kahak”, Journal of Advances in Environmental Health Research, 1(1), 51-61.
Owen, S., H., and Daskin, M.S., (1998), “Strategic facility location: A review”, European Journal of Operational Research, 111(3), 423-447.
Weber, V., and Friedrich, C.J., (1929), Alfred Weber’s theory of the location of industries, The University of Chicago Press, Chicago, Illinois.