بررسی امکان‎سنجی بهره‌گیری از پساب تصفیه‌خانه فاضلاب شهری تربت‌حیدریه برای آبیاری محصولات کشاورزی

نوع مقاله : یادداشت فنی (ترویجی)

نویسندگان

1 گروه مهندسی آب دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

2 گروه مهندسی آب دانشگاه تبریز

چکیده

استفاده مجدد از پساب تصفیه‌خانه‌های فاضلاب شهری به‌ویژه برای آبیاری محصولات کشاورزی به‎دلیل کاهش میزان استحصال آب از منابع محدود متعارف، در سال­های اخیر مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. در استفاده از پساب برای آبیاری، توجه به کیفیت آن ضروری است. در مناطق خشک و نیمه­خشک عمده آبیاری محصولات کشاورزی با استفاده از منابع آب زیرزمینی صورت می‌گیرد. لذا استفاده از پساب فاضلاب تصفیه‌خانه‌ها برای آبیاری، یک راه‎کار منطقی درجهت کاهش اثرات سوء ناشی از ‌برداشت آب­های زیرزمینی به‌حساب می‌آید. در همین راستا، در تحقیق حاضر، به بررسی تحلیل شیمیایی و میکروبی پساب تصفیه شده تصفیه­خانه فاضلاب شهری تربت­حیدریه برای آبیاری محصولات کشاورزی پرداخته شد. طبق نتایج این تحقیق، پساب مزبور از لحاظ مشخصه‌های کیفی پساب در محدوده استانداردهای سازمان جهانی بهداشت (WHO) و FAO بوده و مناسب آبیاری محصولات کشاورزی است. نتایج تحلیل شیمیایی پساب فاضلاب نشان داد که کل جامدات محلول، اکسیژن محلول، اکسیژن مورد نیاز بیولوژیکی، اکسیژن مورد نیاز شیمیایی، کلیفرم، کاتیون­های کلسیم، منیزیم، سدیم و آنیون­های سولفات، فسفات و کلراید در پساب تصفیه‌ شده تصفیه‌خانه تربت­حیدریه در حد استاندارد آبیاری محصولات است. بر اساس استانداردهای سازمان جهانی بهداشت (WHO) و FAO، میزان نیترات موجود در پساب تصفیه‌خانه بالاتر از حد مجاز قرار داشته و برای استفاده در آبیاری محصولات کشاورزی باید تمهیداتی اندیشیده شود.

کلیدواژه‌ها


 
ابریشمی، ع.، و بدلیانس قلی‌کندی، گ.، (۱۳۹۲)، "استفاده مجدد از فاضلاب شهری تصفیه‌شده در آبیاری فضای سبز، مطالعه موردی: تصفیه‌خانه فاضلاب شهرک شهید محلاتی"، پایان‎نامه کارشناسی ارشد مهندسی منابع آب، گروه مهندسی محیط‌زیست-آب و فاضلاب، دانشکده آب و محیط‌زیست، پردیس فنی مهندسی شهید عباسپور، دانشگاه شهید بهشتی.
انبیر، ل.، و نوری، ز. (1397)، "بررسی کیفیت پساب خروجی تصفیه‌خانه فاضلاب شهری اکباتان جهت کاربرد در اراضی کشاورزی و فضای سبز"، نشریه مدیریت اراضی، 6(1)، 95-102.
بدلیانس قلی‌کندی، گ.، ابریشمی، ع.، شویدی، ع.، و جمشیدی، ش.، (1392)، "امکان‌سنجی استفاده مجدد از پساب تصفیه‌شده برای آبیاری فضای سبز (مطالعه موردی پساب تصفیه‌خانه فاضلاب شهید محلاتی)"، همایش ملی بازیافت آب؛ راهبردی اصولی برای مدیریت بحران آب، 15 آبان، اصفهان.
ترکیان، ا.، (1374)،            مهندسی محیط‌زیست، انتشارات کنکاش، تهران.
چوپان، ی.، خاشعی سیوکی، ع.، و شهیدی، ع.، (1397). "ارزیابی اثرات فاضلاب تصفیه شده شهری بر خصوصیات شیمیایی خاک تحت کشت پنبه"، نشریهعلومومهندسی آبوفاضلاب، 3(2)، 61-68.
حاتمی، ط.، نادعلی، ا.، روشنایی، ق. ا.، و شکوهی، ر.، (1397)، "امکان‌سنجی استفاده مجدد از پساب خروجی فرآیند هوادهی گسترده تصفیه فاضلاب شهر بجنورد جهت مصارف کشاورزی و آبیاری"، مجله علمی پژوهان،16(3)، 20-28.
دژکام، ص.، و خواجه حسینی، ل.، (1390)، "امکان­سنجی استفاده مجدد از فاضلاب شهرک صنعتی شماره 2 اهواز برای آبیاری اراضی کشاورزی و فضای سبز"، پنجمین همایش تخصصی مهندسی محیط­زیست، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران، تهران.
دهقانی فیروزآبادی، ع.، زرعی محمودآبادی، ه.، و احرامپوش، م. ح.، (1396)، "بررسی استفاده مجدد از پساب شهرک‎های صنعتی جهت مصارف کشاورزی و آبیاری (مطالعه موردی: تصفیه‎خانه شهرک صنعتی جهان آباد میبد)"، مجله­ طلوع بهداشت، 16(3)، 46-55.
شرکت مهندسین مشاور مهاب قدس، (1380)، "طراحی، ساخت، نصب و بهره­برداری از تصفیه­خانه فاضلاب تربت حیدریه"، شرکت آب منطقه­ای خراسان رضوی، 34-72.
عابدی، م. ج.، و نجفی، پ.، (1381)، استفاده از فاضلاب تصفیه شده در کشاورزی، انتشارات کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران، تهران.
عرفانی آگاه، ع.، و علیزاده، ا.، (1379)، "استفاده از فاضلاب تصفیه شده خانگی در آبیاری"، سومین همایش ملی بهداشت محیط، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کرمان، کرمان.
عسگری، ع.، و الباجی، م.، (1396)، "بررسی امکان استفاده از پساب در کشاورزی (مطالعه موردی: پساب تصفیه­خانه فاضلاب شهری شهرکرد)"، نشریه پژوهش­های حفاظت آب و خاک، 24(2)، 303-308.
محمودیان، م.ح.، فهیمی­نیا، م.، سپهرنیا، ب.، و حیدری، ا.، (1387)، " بررسی وضع موجود و عملکرد تصفیه‎خانه فاضلاب شهرک صنعتی شکوهیه قم - در سال 1386"، یازدهمین همایش ملی بهداشت محیط، دانشگاه علوم پزشکی زاهدان، زاهدان.
معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس‌جمهور، (1389)، ضوابط زیست‌محیطی استفاده مجدد از آب‌های برگشتی و پساب‌ها، نشریه شماره 535، تهران، ایران.
مهرآوران، ب.، انصاری، ح.، بهشتی، ع. ا.، و اسماعیلی، ک.، (1394)، "بررسی امکان استفاده از پساب تصفیه شده در آبیاری با توجه به اثرات زیست‎محیطی آن (مطالعه موردی پساب خروجی تصفیه‎خانه پرکندآباد مشهد)"، مجله آبیاری و زهکشی ایران، 9(3)، 440-447.
ندافی، ک.، و واعظی، ف.، (1384)، "بررسی عملکرد لاگون­های هوادهی در تصفیه فاضلاب شهرک صنعتی بوعلی همدان"، مجله آب و فاضلاب، 16(2)، 47-53.
نعیمی، ل.، (۱۳۹۳)، "بررسی تاثیر استفاده مجدد از پساب تصفیه‎خانه فاضلاب در فضای سبز شهری به‎منظور توسعه پایدار (مطالعه موردی: شهر اراک)"، دومین همایش ملی و تخصصی پژوهش­های محیط­زیست ایران، انجمن ارزیابان محیط­زیست هگمتانه، همدان.
Ayers, R.S., and Westcot, D.W., (1994), "Water quality for agriculture", FAO Irrigation and Drainage Paper, Food and Agriculture Organization of the United Nation, Rome, No. 29, 174p.
Crites, R.W., and Tchobanoglous, G., (1998), Small and decentralized wastewater management systems, McGraw-Hill, New York, N Y 1998.          
FAO, (1992), “Wastewater treatment and use in agriculture”, In: Pescode, M.B. (ed.), Irrigation and Drainage, Rome.
Gamito, P., Arsenio, A., Faleiro, M.L., Brito, J.M., and Beltrao, J., (1999), "The influence of wastewater treatment of irrigation water quality", International Workshop on Improved Crop Quality by Nutrient Management, Izmir, Turkey, 267-270.
WHO, (1989), Health guidelines for the use of wastewater in agriculture and aquaculture, WHO Technical Report Series, 778, Geneva.