بررسی میزان املاح و برخی آلاینده‌ها در شبکه آبیاری و زهکشی اراضی کشاورزی دشت شمال خوزستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکده مهندسی شیمی، دانشگاه صنعتی سهند، تبریز، ایران

2 رییس مرکز تحقیقات مهندسی محیط زیست، دانشکده مهندسی شیمی، دانشگاه صنعتی سهند

3 4- دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی مکانیک، دانشگاه صنعتی سهند، تبریز

چکیده

رودخانه دز به‌­عنوان منبع اصلی تأمین آب کشاورزی، صنعت و آب آشامیدنی در شمال دشت خوزستان بوده است. امروزه این رودخانه ­به‎دلیل عبور از مناطق مختلف روستایی و شهرک‌­های صنعتی در طول مسیر و ورود آلاینده‌ها در معرض خطر قرار گرفته است. بنابراین مطالعات کیفیت آب برای پایش وضعیت این رودخانه بسیار اهمیت دارد. در این پژوهش، برای ارزیابی کیفیت آب رودخانه دز از نظر مطابقت با شاخص‌های آبیاری کشاورزی، طی سه نوبت بدون بارش، کم بارش و پر بارش؛ و از 14 نقطه مختلف نمونه‌­برداری شد. تجزیه و تحلیل ویژگی‌­ها و شاخص­‌های مختلف آب مانند: شاخص اشباعیت، نفوذ‌پذیری، درصد سدیم محلول، میزان جذب سدیم و ... با استفاده از نمودارهای پایپر و ویلکاکس انجام شد. نتایج نهایی براساس اطلاعات تمام ایستگاه‌­ها نشان داد که کیفیت آبِ رودخانه دز در دسته S1C2 و S1C3 بوده و محدودیت خاصی برای آبیاری ندارد. در میان فلزات سنگین تحلیل شده، فلز سمی کادمیم در چند نمونه از حد استاندارد فراتر رفته بود. همچنین شاخص SSP، برای تمام نمونه‌­ها بالاتر از 15% به‎دست آمد. از آن‎جایی که بالاتر رفتن از این حد به کاهش نفوذپذیری در خاک می‌انجامد، لذا در هیچ­کدام از نمونه­‌ها حد ایده‌آل نفوذپذیری وجود ندارد.

کلیدواژه‌ها


 
پاک‌نژاد، ع.، میرزا شاهی، ک.، و سلیم‌پور، س.، (1390)، "بررسی پیامدهای زیست­‌محیطی ناشی از مصرف آلاینده‌­های کشاورزی بر کیفیت آب زهکش­‌های شبکه آبیاری دز"، مؤسسه تحقیقات خاک و آب، وزارت جهاد کشاورزی.
پورم، ج.، (1395)، "اندازه­‌گیری یون پتاسیم"، سایت بهداشت محیط ایران، مشاهده شده در environmentalhealth.ir.
پورم، ج.، (1395)، "اندازه‌­گیری یون سدیم"، سایت بهداشت محیط ایران، مشاهده شده در environmentalhealth.ir.
سلیمانی ساردو، م.، ولی، ع.، قضاوی، ر.، و سعیدی گراغانی، ح.، (1392)، "آنالیز و روندیابی پارامترهای کیفیت شیمیایی آب؛ مطالعه موردی رودخانه چم‌انجیر خرم آباد"، فصلنامه علمی و پژوهشی مهندسی آبیاری و آب، 3(12)، 95-106.
شرکت بهره­‌برداری از شبکه­‌های آبیاری ناحیه شمال خوزستان، (1396)، "شبکه آبیاری دز"، مشاهده شده در  dezco.ir.
شرکت مهندسی آبرام، آزمایشگاه آب و فاضلاب، (1395)، "آزمایش اندازه‌­گیری پتاسیم آب"، مشاهده شده در abram-lab.ir.
شرکت مهندسی آبرام، آزمایشگاه آب و فاضلاب، (1395)، "آزمایش کلسیم و منیزیم آب با EDTA"، مشاهده شده در abram-lab.ir .
کارگروه حفاظت کیفی رودخانه دز، (1395)، "معرفی حوضه آبریز رودخانه دز"، دانشگاه صنعتی جندی شاپور دزفول، مشاهده شده در jsu.ac.ir.
کمیسیون فنی تدوین استاندارد، (1386)، "فولاد و آهن- اندازه‎گیری مقدار آرسنیک روش اسپکتروفتومتری"، مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، چاپ اول.
Arnold, E., and Greenberg, E., (2013), Standard methods for the examination of water and wastewater, Vol. 4. SMWW. 3111B, 3112B, 3113B, 3114, American Public Health Association, New York.
Ayers, R.S., and Westcot, D.W., (1994), Water quality for agriculture,miscellaneous problems, Food and Agriculture Organization of the United Nations, Rome, 1985 © FAO.
International Standard (IS), (1996), Water quality-determination of arsenic-atomic absorption- spectrometric method (hydride technique), ISO 11969, Wiley, USA.
Provin, T.L., and Pitt, J.L., (2002), "Description of water analysis parameters", Texas A&M Agrilife Extension.
Todd, D.K., (1980), Groundwater hydrology, 2nd Ed., John Wiley and Sons, New York, p. 535.