پیش‌بینی رواناب روزانه درحوضه مارون با استفاده از مدل HEC-HMS

نوع مقاله : مقالات علمی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناس ارشد، مهندسی منابع آب. دانشگاه زابل

2 دانش آموخته دکتری آبیاری و زهکشی، دانشگاه زابل

3 دانشیار گروه آب، دانشکده آب و خاک، دانشگاه زابل

چکیده

پیش‌بینی جریان رودخانه‌ها با توجه به اهمیت آن در طراحی تأسیسات آبی، آبگیری از رودخانه‌ها، برنامه‌ریزی و بهره‌برداری از مخازن سدها و کنترل فرسایش و رسوب رودخانه‌ها از دیرباز مورد توجه مهندسان آب بوده است. در این تحقیق به پیش‌بینی روزانه رواناب در حوضه مارون با مدل HEC-HMS پرداخته می‌شود، تا توانایی و دقت این مدل در پیش‌بینی رواناب ارزیابی شود. به‎این منظور ابتدا شبیه‌سازی پیوسته بارش-رواناب به‎صورت روزانه قبل از زمان پیش‌بینی با استفاده از مدل تلفات شمارش رطوبت خاک (SMA) انجام شد. به‎منظور واسنجی مدل HEC-HMS از داده‌های دبی روزانه سال 1374 تا 1385 و صحت‌سنجی مدل از داده‌های سال 1386 تا 1390 در ایستگاه هیدرومتری ایدنک استفاده شد. رواناب روزانه در ایستگاه ایدنک از تاریخ 1/7/1390 تا 14/8/1391 پیش‌بینی شد. نتایج نشان می‌دهد که آزمون‎های نیکویی برازش شامل ضریب ناش-ساتکلایف، ضریب تعیین و ریشه میانگین مربعات خطا در مرحله پیش‌بینی رواناب در ایستگاه ایدنک به‎ترتیب برابر 56/0، 67/0 و 2/32 مترمکعب در ثانیه است. بنابراین مدل HEC-HMS از دقت و توانایی قابل‌قبول در پیش‌بینی رواناب برخوردار است.

کلیدواژه‌ها


 
خضریان‌نژاد، ن.، حجام، س.، میرزایی، ا.، و مشکواتی، ا.ح.، (1391)، "پیش‌بینی رواناب حوضه آبریز تیره با استفاده از پیش‌بینی کمی بارش خروجی مدل WRF"، نشریه پژوهش‌های اقلیم‌شناسی، 12، 53-68.
زلکی بدیلی، ن.، صیاد، غ.ع.، حمادی، ک.، اخوان، س.، و عبدی، ع.، (1391)، "شبیه­سازی رواناب حوضه آبخیز سد مارون (ایدنک) با استفاده از مدل SWAT"، مهندسی زراعی (مجله علمی کشاورزی)، 35(2)، 25-36.
غفوری، م.ر.، ثقفیان، ب.، طاهری شهرآئینی، ح.، و باقری شورکی، س.، (1391)، "مدل‌سازی جریان روزانه رودخانه کارون  به کمک  مدل تابع تلفات SMA"، مجله تحقیقات منابع آب، 9، 73-77.
معصوم زاده، س.، و فتحیان، ح.، (1395)، "تفکیک جریان پایه از رواناب کل در حوضه دز با استفاده از مدل HEC-HMS"، سومین کنفرانس بینالمللی دستاوردهای نوین پژوهشی در مهندسی عمران، معماری و مدیریت شهری. دانشگاه صنعتی امیرکبیر.
یعقوبی، م.، و مساح بوانی،ع.، (1393)، "تحلیل حساسیت و مقایسه عملکرد سه مدل مفهومی HBV، IHARCES  وHEC-HMS در شبیه‌سازی بارش-رواناب پیوسته در حوضه‌‌های نیمه‌خشک (بررسی موردی: حوضه اعظم هرات-یزد)"، مجله فیزیک زمین و فضا، 40(2)، 153-172.
Gumindoga, W., Rwasoka, D. T., Nhapi, I., and Dube, T., (2017), "Ungauged runoff simulation in Upper Manyame catchment, Zimbabwe: Application of the HEC-HMS model", Physics and Chemistry of the Earth, Parts A/B/C, 100, 371-382.
Hydrologic Engineering Center (HEC), (2000)," Hydrologic modeling system HEC–HMS: Technical reference manual”, U.S. Army Corps of Engineers", Hydrologic Engineering Center, Davis, California.
Koch, R., and Bene, K., (2013), "Continuous hydrologic modelling with HMS in the Aggtelek Karst region". Hydrology, 1(1), 1-7.
Razmkhah H. Saghafian B. Akhoundali A.M., and Radmanesh F., (2016), “Rainfall_runoff modeling considering soil moisture accounting algorithm, Case study: Karoon III river basin”, Water Resources 43(4), 699-710.
Şengül, S., and Can, İ., (2011), "Stochastic modelling of mean monthly flows of Karasu river, in Turkey", Water and Environment Journal, 25(1), 31-39.
Singh, W.R., and Jain, M.K., (2015), "Continuous hydrological modeling using soil moisture accounting algorithm in Vamsadhara river basin, India", Journal Water Resources Hydraulic Engineering, 4(4), 398-408.
Sintayehu, L.G., (2015), “Application of the HEC-HMS model for runoff simulation of Upper Blue Nile river basin”, Hydrology Current Research, 6(2), 2-8.
Sup, M.S., Taley, S.M., and Kale, M.U., (2015), "Rainfall-runoff modeling using HEC HMS for Wan river basin", International Journal of Research in Engineering Science and Technologies, 1(8), 20-28.
Valipour, M., (2015), “Long–term runoff using SARIMA and ARIMA models in the United States”, Meteorological Applications, 22, 592–598.
Valipour, M., Banihabib, M.E., and Behbahani, S.M.R., (2012), “Monthly inflow forecasting using autoregressive artifical neural network", Journal of Applied Sciences, 12(20), 2139-2147.
Yurekli, K., Kuruc, K., Ozturk, F., (2005), "Application of linear stochastic models to monthly flow data of Kellkit stream”, Ecological Modeling, 183, 67-75.