داروها در آب: نگرانی زیست‌محیطی، واقعیت هشدار‌دهنده

نوع مقاله : مقالات علمی

نویسنده

مشاور مدیر عامل شرکت مهندسی آب وفاضلاب کشور

چکیده

مصرف رو به افزون داروها و پیامدهای ناشناخته و شناخته شده‌ داروها در محیط، هم‎چون تغلیظ در زنجیره‌ غذایی، اختلال در غدد درون‌ریز، مقاوت دارویی و اثرگذاری بر باروری حیوانات، نگرانی از راه‎یابی این ترکیبات پیچیده به منابع آب را قوت بخشیده است. 5 تا 90 درصد از داروهای مصرف شده، پس از زایل شدن سمیت آن‌ها در کبد، به‎صورت گلوکورونید، از طریق ادرار و مدفوع دفع می‌شوند. در مقیاس جهانی داروهای کنترل‌ کننده کلسترول خون، داروهای قلب و عروق و داروهای ضد افسردگی، پرمصرف‌ترین داروها به‎شمار می‌روند که در منابع آب و حتی در آب آشامیدنی شناسایی شده‌اند. سازمان جهانی بهداشت حضور 15 تا 25 باقی‌مانده‌ داروی پرمصرف را در آب آشامیدنی در مقادیر نانو و میکروگرم بر لیتر تایید کرده است. در ایران، قرص‌های استامینوفن کدئین، سرما خوردگی و آموکسی‌سیلین، مقام‌های اول تا سوم پرمصرف‌ترین داروها هستند و پس از آن‌ها، قرص دی‌فنوکسیلات و آمپول دگزامتازون، مشترکا در جایگاه چهارم قرار دارند. برای مقابله با پیامدهای ناخواسته و نگرانی‌های منبعث از حضور داروها در آب، اجرای برنامه‌های آموزشی با هدف کاهش مصرف و استفاده‌ صحیح از داروها و مواد آرایشی و بهداشتی، تدوین مقررات و رویه‌های کاری برای دفع مناسب داروهای مصرف نشده و نیم‎مصرف شده، اعمال نظارت کافی و سیاست‌های تنبیهی و تشویقی، توصیه و بر آن تاکید شده است. بازطراحی صافی‌ها و استفاده از عامل‌های اکسیدان کلر و ازن، فرآیندهای غشایی نظیر اسمز معکوس، نانوفیلتراسیون، اولترافیلتراسیون و میکروفیلتراسیون همراه با تابش همزمان اشعه‌ فرابنفش با حداقل دوز 400 میلی‌ژول بر سانتی‌مترمربع و تزریق حداقل 3 میلی‌گرم بر لیتر پراکسید هیدروژن برای زدایش باقی مانده هورمون‌ها، داروها، آنتی‌بیوتیک‌ها از آب تجربه شده است.

کلیدواژه‌ها


 
پزشکان بدون مرز، (2009)، "لیست مهم‎ترین و پرمصرف‎ترین داروهای جهان"، http://www. Pezeshk.us/?p=17686
طاهری، ا. و مصباحی، ب.، (1379)، "بقایای داروهای مورد مصرف در امور پزشکی: خطر جدی برای آب آشامیدنی"، مجله آب و محیط زیست، 39
مرتضوی، ث. و نوروزی فرد، پ.، (1396)، "ردیابی ترکیبات آنتی‌بیوتیک‌های آموکسی سیلین، اریترومایسین، جنتامایسین و سفالکسین در رودخانه‌ کرج درسال 1394"، مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، 27(155)، 141-156.
Batt, Sh., (2004), “Pharmaceuticals in our water: A new threat to public health?”, www.whp-apsf.Ca/en documents/ Pharm Wate.html.
Buxton, H., and Kolpin, D., (2002), “Pharmaceuticals, hormones and other organic wastewater contaminants in U.S. streams”, USGS Fact Sheet FS-027-02.
Conerly, O., (2008), “Approaches to screening for risk form pharmaceuticals in drinking water and prioritization for farther evaluation”, U.S.EPA, Office of Water, C-07–021, WA-B-02, Task6
Darooyab, (2018),"Top 10", http://www. Darooyab.ir/Newsld=24.
Jones, O.A., Lester, J.N., and Voulvoulis, N., (2005), “Pharmaceuticals: A threat to drinking water?", Trends in Biotrcnology, 23(4), April
Donn, J., Mendoza, M., and Pritchard, J., (2008), “AP: Drugs found in drinking water”, www.usatoday.com/news/nation/2008 -03-10-drugs- tap-water
Kolpin, D., Furlong, E., Meyer, M., and Zaugg, T.S., (2002), "Pharmaceuticals, hormones and other organic wastewater contaminants in U.S. streams, 1999-2000:  A national reconnaissance", Environmental Science and Technology, 36(6), 1202-1211.
Reynolds, K., (2003), “Pharmaceuticals in drinking water supplies”, Water Conditioning and Purification Magazine, 45(6).
Stackelberg, P., Furlong, E., Meyer, M., Zaugs, S.D., Henderson, A., and Reissman, D., (2004), “Persistence of pharmaceutical compounds and other organic wastewater contaminants in a conventional drinking water treatment plant”, Science of the Total Environment, 329, 99-113.
Snyder, Ch.Sh., Hing, C.L., Cotruvo, J., Drewes, J.E., Eaton, A., Pleus, R.C., and Schlenk, D., (2009), Pharmaceuticals in the water environment, Association of Metropolitan Water Agencies.
World Health Organization (WHO), (2011), Pharmaceuticals in drinking water, WHO, Geneva.
World Health Organization (WHO), (2012), Pharmaceuticals in drinking water, WHO, Geneva.