تعیین میزان سرانه شرب در راستای اجرای پروژه جداسازی آب شرب و بهداشتی (مطالعه موردی: حوزه‌ شهری بجستان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه علوم و مهندسی آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی، دانشگاه یزد، ایران.

2 استاد گروه علوم و مهندسی آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی، دانشگاه یزد، ایران.

3 استادیار گروه علوم و مهندسی آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی، دانشگاه یزد، ایران.

4 دانشجوی دکتری عمران آب، دانشگاه آزاد تهران جنوب، تهران، ایران.

5 کارشناس ارشد علوم زمین، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی، مشهد، ایران.

چکیده

تأمین آب شرب باکیفیت از مهم­ترین دغدغه­های جوامع امروزی محسوب می‌شود. استفاده از سیستم مناسب در توزیع عادلانه آب با به‌کارگیری استانداردهای لازم، بسیار ضروری است و طبیعتاً نوع سیستم به‌کار گرفته‌شده، منجر به مقادیر متفاوت سرانه خواهد شد. امروزه نزاع بر سر منابع آب باکیفیت در مناطق خشک افزایش‌یافته است و دولت­ها را مجبور به استفاده از سیستم‌های جداگانه­ی آب شرب و بهداشتی نموده است. لزوم درک میزان مصرف اشخاص در قالب سرانه، لازمه­ طراحی صحیح شبکه­های توزیع آب شرب است که به طرق مختلف جمع‌آوری و تحلیل می­شود. محدودیت کیفی منابع آب زیرزمینی منطقه بجستان، منجر به اجرای طرح جداسازی آب شرب و بهداشت، با ایجاد ایستگاه‌های برداشت دولتی آب از سال 1393 شده است. این مقاله، باهدف برآورد مصرف سرانه شرب به روش پرسشگری انجام‌گرفته که با درنظر گرفتن 378 نمونه و نمونه­گیری تصادفی در فواصل معین از هر جایگاه، محاسبه‌شده است. مقدار سرانه به‌دست‌آمده در حدود 3 لیتر برآورد شده، اما مقدار آن در بافت­های مختلف دارای پراکنش متفاوت بوده و در فاصله­ 5/2-5/4 لیتر است که بیشترین مقدار آن در بافت ویلایی جدید و کمترین حد آن در بافت آپارتمانی است. هم‌چنین نتایج حاصل ازنظرسنجی این طرح و نیز مشکلات و پیامدهای اجرای آن نشان داد که در حدود 03/69 درصد از مردم، از آب این جایگاه‌ها برای مصرف آشامیدن و چای استفاده می­کنند که به‌عنوان ملاک تعیین سرانه است. بیشترین مشکلات جایگاه‌های برداشت نیز خرابی­های متعدد جایگاه‌ها و دشواری برداشت از آن­ها است که لزوم تجدیدنظر در برخی ساختارهای شبکه را می­طلبد.

کلیدواژه‌ها

 

امامی، ا.، و شاکری، ا.، (1394)، "تأمین آب شرب به‌روش جداسازی از بهداشتی با رویکرد قراردادی مشارکتی"، ششمین کنفرانس آب، پساب و پسماند، تهران، ایران.

حیدریان، ش.، و رحیمی، م.، (1396)، "تدوین و سنجش معیارهای مداخله یکپارچه در ساماندهی سکونتگاه‌های غیررسمی با رویکرد حکمروایی شهری (نمونه موردی: ناحیه نایسر شهر سنندج)"، نشریه مطالعات برنامه­ریزی سکونت‌گاه‌های روستایی، 12(4)، 933-915. 

زمانی، س.، و جاملی، غ.ر.، (1394)، "عوامل مؤثر بر الگوی مصرف آب و بهینه­سازی آن در بخش خانگی مناطق روستایی (مطالعه موردی: مناطق روستایی شهرستان بوشهر)"، نشریه آب و توسعه پایدار، 2(1)، 201. 

سمساریزدی، ع.ا.، بقایی پور، م.، و سمساریزدی، م.ص.، (1395)، "برآورد سرانه مصرف آب شرب: مطالعه موردی شهر اردکان"، نشریه علوم و مهندسی آب و فاضلاب، 1(1)، 4-10.

شرکت آب و فاضلاب مشهد، (1394)، "طرح جداسازی آب شرب از بهداشتی در منطقه ثامن مشهد"، نشریه­ آب و توسعه پایدار، 2(1)، 108.

فتوحی فیروزآباد، ف.، اختصاصی، م.ر.، سفید، م.، مروتی شریف‌آبادی، ع.، (1397)، "پهنه­بندی و مقایسه­ ویژگی­های مؤثر بر کیفیت چاه‌های  آب آشامیدنی در محدوده­­­­ شهر یزد با کاربرد زمین­آمار "، نشریه مرتع و آبخیزداری، 71(1)، 223-240.

گروه مهندسی آبرام، (1390)، "مطالعات بهره­برداری تصفیه‌خانه‌های آب و فاضلاب، آزمایشگاه خاک، پساب "، 2-1.

مجله خبری اقتصاد، (1393)، بیم سقوط اخبار ایران، 91.

مرکز رشد فناوری واحدهای دانشگاه شهید بهشتی، (1390)، مطالعات تعیین سرانه، پردیس فنی مهندسی شهید عباسپور، تهران، ایران.

معاونت امور آب و آبفای خراسان رضوی، (1395)، گزارش فنی اقتصادی طـرح جداسـازی آب شـرب از بهـداشتی شهـر بجستـان،  گزارش: 5036-410663، 32-2، مشهد.

مهندسین مشاور تمدن کاریزی، (1395)، "طرح پژوهشی بررسی اجرای مناسب­ترین روش تفکیک آب شرب از سایر مصارف در شهرهای منتخب استان یزد "، 1-23، یزد.  

معاون نظارت و راهبری ریاست جمهوری، (1392)، ضوابط طراحی سامانه‌های انتقال و توزیع آب شهری و روستایی ، نشریه 3-117 (بازنگری اول)، دفتر مهندسی و معیارهای فنی وزارت نیرو.

Al-Ruwaih, F.M., and Almedeij, J., (2007), "The future sustainability of water supply in Kuwait”, Water    International, 32(4), 604-17.

Crocker, J., and Bartram, J., (2014), "Comparison and cost analysis of drinking water quality monitoring requirements versus practice in seven developing countries", International Journal of Environmental Research and Public Health, 11(7), 7333-7346.

Hayes, C.R., and Skubala, N.D., (2009), “Is there still a problem with lead in drinking water in the European Union?”, Journal of Water and Health, 7(4), 569-580.

National Research Council, (2007), Improving the Nation's Water Security: Opportunities for Research, National Academies Press, Washington, DC.  

Edition, F. (2015). Guidelines for drinking-water quality. WHO chronicle, 38(4), 104-108.

Falkenmark, M., (1986), Fresh water- time for a modified approach, Ambio, Royal Swedish Academy of Sciences, 192-200.

Guswa, A.J., Brauman, K.A., Brown, C., Hamel, P., Keeler, B.L., and Sayre, S.S., (2014), "Ecosystem services: Challenges and opportunities for hydrologic modeling to support decision making", Water Resources Research, 50(5), 4535-4544.

Kotwicki, V., and Al-Otaibi, M., (2011), "Drinking water saving potential of dual networks in Kuwait", Management of Environmental Quality: An International Journal, 22(6), 743-756.

Munia, H., Guillaume, J.H.A., Mirumachi, N., Porkka, M., Wada, Y., and Kummu, M., (2016), "Water stress in global transboundary river basins: Significance of upstream water use on downstream stress", Environmental Research Letters, 11(1), 014002.

National Research Council, (2007), Improving the nation's water security: Opportunities for research, National Academies Press.

Rasoulkhani, K., Mostafavi, A., Cole, J., and Sharvelle, S., (2019), "Resilience-based infrastructure planning and asset management: Study of dual and singular water distribution infrastructure performance using a simulation approach", Sustainable Cities and Society, 48(4), 101577, https://doi.org/10.1016/j.scs.2019.101577.

Tang, S.L., (2000), “Dual water supply in Hong Kong”, In: Pickford, J. (ed.), Water, Sanitation and Hygiene - Challenges of the Millennium: Proceedings of the 26th WEDC International Conference, Dhaka, Bangladesh, 364-366.

International Resource Panel, United Nations Environment Programme (UNEP), Sustainable Consumption and Production Branch, (2011), Decoupling natural resource use and environmental impacts from economic growth, UNEP/Earthprint.

WHO, (2011), Guidelines for drinking-water quality, 4th Edition, Geneva, Switzerland.

مراجع

 
امامی، ا.، و شاکری، ا.، (1394)، "تأمین آب شرب به‌روش جداسازی از بهداشتی با رویکرد قراردادی مشارکتی"، ششمین کنفرانس آب، پساب و پسماند، تهران، ایران.
حیدریان، ش.، و رحیمی، م.، (1396)، "تدوین و سنجش معیارهای مداخله یکپارچه در ساماندهی سکونتگاه‌های غیررسمی با رویکرد حکمروایی شهری (نمونه موردی: ناحیه نایسر شهر سنندج)"، نشریه مطالعات برنامه­ریزی سکونت‌گاه‌های روستایی، 12(4)، 933-915. 
زمانی، س.، و جاملی، غ.ر.، (1394)، "عوامل مؤثر بر الگوی مصرف آب و بهینه­سازی آن در بخش خانگی مناطق روستایی (مطالعه موردی: مناطق روستایی شهرستان بوشهر)"، نشریه آب و توسعه پایدار، 2(1)، 201. 
سمساریزدی، ع.ا.، بقایی پور، م.، و سمساریزدی، م.ص.، (1395)، "برآورد سرانه مصرف آب شرب: مطالعه موردی شهر اردکان"، نشریه علوم و مهندسی آب و فاضلاب، 1(1)، 4-10.
شرکت آب و فاضلاب مشهد، (1394)، "طرح جداسازی آب شرب از بهداشتی در منطقه ثامن مشهد"، نشریه­ آب و توسعه پایدار، 2(1)، 108.
فتوحی فیروزآباد، ف.، اختصاصی، م.ر.، سفید، م.، مروتی شریف‌آبادی، ع.، (1397)، "پهنه­بندی و مقایسه­ ویژگی­های مؤثر بر کیفیت چاه‌های  آب آشامیدنی در محدوده­­­­ شهر یزد با کاربرد زمین­آمار "، نشریه مرتع و آبخیزداری، 71(1)، 223-240.
گروه مهندسی آبرام، (1390)، "مطالعات بهره­برداری تصفیه‌خانه‌های آب و فاضلاب، آزمایشگاه خاک، پساب "، 2-1.
مجله خبری اقتصاد، (1393)، بیم سقوط اخبار ایران، 91.
مرکز رشد فناوری واحدهای دانشگاه شهید بهشتی، (1390)، مطالعات تعیین سرانه، پردیس فنی مهندسی شهید عباسپور، تهران، ایران.
معاونت امور آب و آبفای خراسان رضوی، (1395)، گزارش فنی اقتصادی طـرح جداسـازی آب شـرب از بهـداشتی شهـر بجستـان،  گزارش: 5036-410663، 32-2، مشهد.
مهندسین مشاور تمدن کاریزی، (1395)، "طرح پژوهشی بررسی اجرای مناسب­ترین روش تفکیک آب شرب از سایر مصارف در شهرهای منتخب استان یزد "، 1-23، یزد.  
معاون نظارت و راهبری ریاست جمهوری، (1392)، ضوابط طراحی سامانه‌های انتقال و توزیع آب شهری و روستایی ، نشریه 3-117 (بازنگری اول)، دفتر مهندسی و معیارهای فنی وزارت نیرو.
Al-Ruwaih, F.M., and Almedeij, J., (2007), "The future sustainability of water supply in Kuwait”, Water    International, 32(4), 604-17.
Crocker, J., and Bartram, J., (2014), "Comparison and cost analysis of drinking water quality monitoring requirements versus practice in seven developing countries", International Journal of Environmental Research and Public Health, 11(7), 7333-7346.
Hayes, C.R., and Skubala, N.D., (2009), “Is there still a problem with lead in drinking water in the European Union?”, Journal of Water and Health, 7(4), 569-580.
National Research Council, (2007), Improving the Nation's Water Security: Opportunities for Research, National Academies Press, Washington, DC.  
Edition, F. (2015). Guidelines for drinking-water quality. WHO chronicle, 38(4), 104-108.
Falkenmark, M., (1986), Fresh water- time for a modified approach, Ambio, Royal Swedish Academy of Sciences, 192-200.
Guswa, A.J., Brauman, K.A., Brown, C., Hamel, P., Keeler, B.L., and Sayre, S.S., (2014), "Ecosystem services: Challenges and opportunities for hydrologic modeling to support decision making", Water Resources Research, 50(5), 4535-4544.
Kotwicki, V., and Al-Otaibi, M., (2011), "Drinking water saving potential of dual networks in Kuwait", Management of Environmental Quality: An International Journal, 22(6), 743-756.
Munia, H., Guillaume, J.H.A., Mirumachi, N., Porkka, M., Wada, Y., and Kummu, M., (2016), "Water stress in global transboundary river basins: Significance of upstream water use on downstream stress", Environmental Research Letters, 11(1), 014002.
National Research Council, (2007), Improving the nation's water security: Opportunities for research, National Academies Press.
Rasoulkhani, K., Mostafavi, A., Cole, J., and Sharvelle, S., (2019), "Resilience-based infrastructure planning and asset management: Study of dual and singular water distribution infrastructure performance using a simulation approach", Sustainable Cities and Society, 48(4), 101577, https://doi.org/10.1016/j.scs.2019.101577.
Tang, S.L., (2000), “Dual water supply in Hong Kong”, In: Pickford, J. (ed.), Water, Sanitation and Hygiene - Challenges of the Millennium: Proceedings of the 26th WEDC International Conference, Dhaka, Bangladesh, 364-366.
International Resource Panel, United Nations Environment Programme (UNEP), Sustainable Consumption and Production Branch, (2011), Decoupling natural resource use and environmental impacts from economic growth, UNEP/Earthprint.
WHO, (2011), Guidelines for drinking-water quality, 4th Edition, Geneva, Switzerland.
علوم و مهندسی آب و فاضلاب
دوره 8، شماره 1
فروردین 1402
صفحه 49-59

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 22 دی 1400
  • تاریخ بازنگری: 05 فروردین 1401
  • تاریخ پذیرش: 23 اردیبهشت 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار