بررسی نقش سرمایه‌های اجتماعی در مدیریت بحران کم‌آبی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدیریت صنعتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.

2 کارشناس ارشد مدیریت بازرگانی، دانشگاه لرستان، لرستان، ایران.

چکیده

هدف اصلی از انجام این پژوهش، بررسی رابطه بین مولفه­های سرمایه اجتماعی و اثربخشی اقدامات موثر در سازگاری شهروندان با بحران کم­آبی است. در این پژوهش، چهار مولفه اصلی سرمایه اجتماعی (شامل: اعتماد، مشارکت، حمایت و انسجام اجتماعی) و نیز اقدامات موثر در مدیریت بحران کم­آبی (شامل: پیشگیری، آمادگی، پاسخ و ترمیم) در قالب مدلسازی معادلات ساختاری مورد بررسی قرار گرفت. جامعه آماری پژوهش حاضر که یک تحقیق پیمایش مقطعی است، شهروندان ساکن در شهرها و روستاهای استان بوشهر بودند که به‌صورت جداگانه مورد بررسی قرار گرفتند. در این راستا، دو نمونه آماری 2000 نفره (به تفکیک ساکنان شهر و روستا) براساس شیوه نمونه­گیری طبقه­ای-نسبی (که در آن هر شهرستان، به‌عنوان یک طبقه درنظر گرفته شده و نمونه به نسبت جعیت انتخاب می‌شود) انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. داده­های جمع­آوری ‌شده، به‌روش مدل­سازی معادلات ساختاری و با استفاده از نرم‌افزارهای AMOS22 و SPSS22 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. تحلیل داده­ها و بررسی فرضیه­های پژوهش نشان داد، بین چهار مولفه اصلی سرمایه اجتماعی و اثربخشی اقدامات موثر به‌منظور سازگاری شهروندان در مواجهه با بحران کم­آبی رابطه معناداری وجود دارد. نتایج به‌دست‌آمده از پژوهش نشان داد، هرچه مولفه­های سرمایه اجتماعی به‌خصوص حمایت اجتماعی و انسجام اجتماعی تقویت شوند، اثربخشی اقدامات موثر در مدیریت بحران کم­آبی نیز ارتقا می­یابد.

کلیدواژه‌ها


 
اجاقلو، س.، زاهدی، م. (1384)، "بررسی اعتماد اجتماعی و عوامل موثر بر آن در بین ساکنان شهر زنجان"، مجله جامعه شناسی ایران،6(4)، 92-125.
امیرکافی، م.، (1380)، "اعتماد اجتماعی و عوامل موثر بر آن"، فصلنامه نمایه پژوهش، 5(18)، 11.
تاجبخش، ک.، (1384)، سرمایه اجتماعی: اعتماد، دموکراسی و توسعه، انتشارات شیرازه، تهران.
چلبی، م.، و مبارکی، م.، (1375)، جامعه شناسی نظم: تشریح و تحلیل نظری اجتماعی، نشر نی، تهران.
حسن‌زاده ثمرین، ت.، همتی گیلانی، م.، و گزی، م.، (1393)، "بررسی و تبیین رابطه بین سرمایه اجتماعی و احساس امنیت اجتماعی"، پژوهش‌های راهبری امنیت و نظم اجتماعی، 3(1)، 117-136. 
خاکپور، ب.، مافی، ع. و باوان پوری، ع.، (1388)، "نقش سرمایه اجتماعی در توسعه پایدار محله­ای (نمونه موردی: کوی سجادیه مشهد)"، فصلنامه جغرافیا و توسعه ناحیه­ای، 12(1-2)، 57-81.
خضری، م.، (1384)، "دولت و سرمایه اجتماعی"، فصلنامه مطالعات راهبردی، 9(1)، 31-52.
دلفروز، م.ت.، (1380)، دموکراسی و سنتهای مدنی، انتشارات دفتر مطالعات و تحقیقات سیاسی وزارت کشور، تهران.
رحمان‌سرشت، ر.، (1386)، تئوری‌های سازمان و مدیریت، از تجددگرایی تا پسا تجددگرایی، جلد دوم، انتشارات دوران، تهران.
رستمعلی­زاده، و. و فیروزآبادی، س.ا.، (1390)، "نقش سرمایه اجتماعی در شکل­گیری نهادهای پایدار مهاجرین (انجمن­های زادگاهی) به‌عنوان نهادهایی نو برای توسعه روستایی، مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 4(1)، 131-145.
رشادت‌جو، ح.، رضایی، ع.ا. و میرحق،جو، م.ن.، (1390)، "نقش سرمایة اجتماعی در مدیریت بحران‌های اجتماعی کلان شهرهای ایران، مطالعه موردی رشت"، مطالعات مدیریت شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، 6، 1-24.
زاهدی اصل، م. و صالح، ص.، (1393)، "حمایت اجتماعی و میزان سلامت اجتماعی همسران جانبازان اعصاب و روان شهر تهران"، فصلنامه پژوهشنامه مددکاری، 1(1)، 9-32.
زتومکابیان، پ،. (1386)، نظریه جامعهشناختی اعتماد، (غ. غفاری، مترجم)، انتشارات شیرازه، تهران.
شجاعی باغینی، م.م.، انصاری، ر.، و مهرمنش، آ.، (1387)، مبانی مفهومی سرمایه اجتماعی، تهران، انتشارات پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی. 
قلی‌پور، ر.، (1386)،‌ "سرمایه اجتماعی و عوامل زوال آن"، دومین همایش بین‌المللی افق­های نویت در علوم انسانی و مدیریت، 26 آذرماه. 
گیدنز، آ.، (1377)، تجدد و تشخص، ن. موفقیان (مترجم)، نشرنی، تهران.
نویدنیا، م.، (1382)، درآمدی بر امنیت اجتماعی، پژوهشکده مطالعات راهبردی، تهران.
الوانی، س.، و شیروانی، ع.، (1383)، سرمایه اجتماعی اصل محوری توسعه، تدبیر، 127: 50-64. 
وثوقی، م.، مهدوی، س.م.ص.، و رحمانی خلیلی، ا.، (1392)، "بررسی تأثیرات جمعی سرمایه اجتماعی، شادابی اجتماعی و حمایت اجتماعی بر سلامت اجتماعی"، بررسی مسائل اجتماعی ایران، 4(2)، 235-263.

Aldrich, D., and Meyer, M., (2010), “Social capital and community resilience”, American Behavioral Scientist, 59(2), 254-269.

Bourdieu, P., (1986), “Forms of capital”, In Handbook of Theory and Research for Sociology of Education, Westport: Greenwood Press, 248.
Coleman, J.S., (1990), Fundations of social theory, Combridge, MA: Harvard University Press, Belknap Press.
Fleming, N., and Baume, D., (2006), “Learning styles again: VARKing up the right tree!”, Educational Developments, 7(4), 4-7.
Fukuyama, F., (1997), "Social capital and the modern capitalist economy: Creating a high trust workplace", Stern Business Magazine, 4(1), 1-16.
Gardner, H., (2005), Multiple lenz on the mind, Harvard Graduate School of Education, Cambridge, MA 02138.
Hair, J.F., Black, W.C., Babin, B.J., Anderson, R.E. and Tatham, R., (2010), Multivariate data analysis, 7th Edition, Pearson, New York.
Jacobs, J., (1965), The death and life of great American cities, London: Penguin Books.
Jeannotte, M.S., (2003), Social cohesion: Insights from Canadian research, University of Hong Kong and the Strategic Research and Analysis Directorate.
Mimaki, J., and Shaw, R., (2007), “Enhancement of disaster preparedness with social capital and community capacity: A perspective from a comparative, Case study of rural communities in Kochi, Japan”, SUISUI Hydrological Research Letters, 1, 5-10, Published online in: www.jstage.jst.go.jp/browse/suisui
Nahapiet, J., Ghoshal, H., (1995), The knowledge, Cambridge, England: Polity Press.
Pelling, M., (2003), The vulnerability of cities: Natural disaster and social resilience, Earthscan Publications Ltd.
Porter, M.E., (1998), “Clusters and the new economic of competition”, Harvard Business Review, 76(6), 77-90.
Putnam, R., (2000), Bowling alone: The collaps and reviral of American community, New York: Simon Schuste.
Reeskens, T., (2008), “Cross-cultural measurement equivalence of generalized trust”, Social Indicators Research, 85(3), 515-532.
Shaw, R., and Nakagawa, Y., (2005), “Social capital, climate change and disaster management”, World Conference on Disaster Reduction, 18-22 January, Kobe, Hyogo, Japan.
Woolcock, M., (2011), "What distinctive contribution can social cohesion make to development theory, research and policy", International Conference on Social Cohesion and Development, 20-21 January, OECD Center Conference, Paris.