رتبه‎بندی راهبردهای مدیریت مصرف در شبکه‏های توزیع آب شرب با استفاده از تصمیم‎گیری چند‎شاخصه

نوع مقاله : مقالات علمی

نویسنده

باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، واحد خمین، دانشگاه آزاد اسلامی، خمین، ایران.

چکیده

راهبردهای مدیریت مصرف آب به مجموعه‌ای از راهبردها گفته می‌شود که با هدف کاهش مصرف و برقراری یک تعادل منطقی و پایدار بین عرضه و تقاضای آب طراحی و اجرا می‌شوند. هدف از این تحقیق رتبه‌بندی راهبردهای مدیریت مصرف در شبکه‌های توزیع آب شرب با استفاده از تصمیم‌گیری چند شاخصه بود. به‎این منظور برای تشکیل ماتریس تصمیم‌گیری، چهار راهبرد و پنج شاخص درنظر گرفته شد که راهبردها به‎ترتیب عبارتند از: 1) فرهنگ‌سازی؛ 2) استفاده از ابزار‌آلات کاهنده مصرف؛ 3) افزایش آب‎بها؛ 4) کاهش مصارف مجاز آب بدون درآمد و پنج شاخص به‎ترتیب شامل: 1) هزینه اجرای راهبرد؛ 2) مدت زمان لازم برای اجرای راهبرد؛ 3) میزان رضایت مشترکین از اجرای راهبرد؛ 4) میزان تأثیر اجرای راهبرد در کاهش مصرف؛ 5) میزان تأثیر اجرای راهبرد در کاهش آب بدون درآمد. این مطالعات در شرکت آب و فاضلاب روستایی استان مرکزی مورد بررسی قرار گرفت. به‎منظور مشخص نمودن امتیاز هر راهبرد از هر شاخص، از روش تصمیم‌گیری گروهی استفاده شد. پرسش‎نامه‌ای بین 14 مسئول شرکت مذکور توزیع و میانگین امتیازات در ماتریس تصمیم‌گیری لحاظ شد. متن پرسش‎نامه در پیوست ارائه شده است. وزن هر شاخص نیز با استفاده از روش آنتروپی تعیین شد. به‎منظور پردازش ماتریس تصمیم‌گیری از روش WASPAS استفاده شد. به‎کمک نرم‎افزار Excel 2010 محاسبات لازم صورت گرفت و نهایتاً راهبردها رتبه‌بندی شدند. نتایج نشان داد بهترین راهبرد برای کاهش مصرف آب شرب در روستاهای این استان، استفاده از ابزارآلات کاهنده مصرف است. لذا پیشنهاد می‌شود طبق برنامه‌ای جامع این قطعات در دسترس مردم قرار گرفته و آموزش‌های لازم در این خصوص ارائه شود.
 

کلیدواژه‌ها


 
احمدلو، ا.، و کرمی، آ.، (1394)، "بررسی تاثیر فرهنگ‎سازی در جامعه بر اصلاح الگوی مصرف آب"، دومین همایش ملی آب، انسان و زمین، شرکت توسعه سازان گردشگری اصفهان.
انصاری، ح.، بوستانی، آ.، طباطبایی، ع.، و فروزش، م.، (1396)، "بررسی مدیریت مصرف و برآورد میزان تقاضای آب شرب شهری مشهد در افق ۱۴۲۰"، آب وتوسعه پایدار، 4(1), 125-132.
انصاری، ح.، و صالح‌نیا، ن.، (1393)، "ارزیابی پارامترهای موثر بر مصرف آب شرب شهری با استفاده از تکنیک تست گاما"، مجله آب و فاضلاب، 25(1), 2-13.
تابش، م.، علی باریانی، ا.، متولیان، س.س.، روزبهانی، ع.، و بیگی، س.، (1396)، "رتبه‌بندی راهبردهای مدیریت مصرف آب در شبکه‌های توزیع آب شهری با استفاده از روش تصمیم‌گیری چندشاخصه تحلیل سلسله‌مراتبی فازی (FAHP): مطالعه موردی، شهر تهران"، نشریه مهندسی عمران امیرکبیر، 49(1)، 47-56.
جهانگیری، ع.، و جهانگیری، م.، (1396الف) "ارزیابی عملکرد بیمارستان با استفاده از تصمیم‌گیری چند شاخصه پویا: یک مطالعه موردی در بیمارستان تامین اجتماعی امام خمینی (ره) اراک"، مدیریت بهداشت و درمان، 8(1)، 91-102.
جهانگیری، ع.، و جهانگیری، م.، (1396ب)، "استفاده هم‎زمان از روش‎های تصمیم‎گیری چند شاخصه و سروکوال به‎منظور رتبه‎بندی بیمارستان‎های منتخب ایران از نظر کیفیت خدمات ادراک‎شده از سوی مراجعه‎کنندگان"، تصمیمگیری و تحقیق در عملیات، 2(1)، 90-106.
جهانگیری، ع.، جهانگیری، م.، و مصلی، ع.، (1396)، "رتبه‌بندی استان‌های ایران از نظر وجود منابع بهداشتی و درمانی و سطح دسترسی افراد به آنان با استفاده از تصمیم‌گیری چند شاخصه"، مدیریت بهداشت و درمان، 8(3)، 73-84.
جهانگیری، ع.، (۱۳۹7)، "رتبه‎بندی مناطق مختلف ایران از نظر میزان برون‎سپاری خدمات درمانی و فعالیت درمان غیرمستقیم سازمان تامین اجتماعی در سال 1395 با استفاده از تصمیم‎گیری چند شاخصه"، مدیریت اطلاعات سلامت، 15(1)، 34-39.
درگاه ملی آمار، (1395)، سرشماری عمومی نفوس و مسکن، https://www.amar.org.ir/Portals/0/census/1395/results/tables/jamiat/tafsili/ostani/1-jamiat_ostani.xls 1397.
شرکت آب و فاضلاب روستایی استان مرکزی، (1396)، آخرین وضعیت روستاها، https://www.abfarmarkazi.ir/sites/default/files/Report96_2206.pdf 1397.
شمسایی، ا.، صالحی، س.، کردی، پ.، و صفوی، س.، (1390)، "تحلیل بر مدیریت مصرف آب با کنترل پارامتر مصرف مجاز بدون درآمد در جدول بالانسینگ"، چهارمین کنفرانس مدیریت منابع آب ایران، دانشگاه صنعتی امیرکبیر.
صالح‎نیا، ن.، و انصاری، ح.، (1386)، "آب یک کالای اقتصادی: مقایسه تعرفه‎های بلوکی فزاینده «IBT-con» با تعرفه نرخی فزاینده «IRT-cap»"، ششمین کنفرانس اقتصاد کشاورزی ایران، انجمن اقتصاد کشاورزی ایران.
صالح‌نیا، ن.، فلاحی، م.، انصاری، ح.، و داوری، ک.، (1386)، "بررسی تعرفه‌های آب شرب شهری و تأثیر آن بر الگوی مصرف آب مشترکان، مطالعه موردی: شهر نیشابور"، مجله آب و فاضلاب، 18(3)، 50-59.
ضرغامی، م.، و احسانی، ا.، (1390)، "ارزیابی روش‎های مختلف تصمیم‎گیری گروهی چندمعیاره در انتخاب طرح‎های انتقال آب به حوضه دریاچه ارومیه"، تحقیقات منابع آب ایران، 7(2)، 1-14.
طالع‎زاده، ج.، نظری، س.، و پناهی کردلاغری، خ.، (1393)، "ارزیابی صرفه‎جویی آب خانگی به‎واسطه نصب تجهیزات کاهنده آب در شهر سی‎سخت"، دومین همایش ملی بحران آب (تغییر اقلیم، آب و محیطزیست)، دانشگاه شهرکرد.
عزتی فیض، ج.، (1394)، "بحران آب (چالش‎ها و راه‎کارها)"، فصلنامه زمینشناسی تتیس، 6(15)، 42-50.
فطرس، م. ح.، یاری، ح.، و معبودی، ر.، (1392)، "اثر قیمت‎گذاری بلوکی افزایشی بر مصرف آب شرب در استان‎های کشور"، فصلنامه تحقیقات مدلسازی اقتصادی، 3(12)، 29-49.
ملکی‎نسب، ا.، ابریشم‌چی، ا.، و تجریشی، م.، (1386)، "ارزیابی صرفه‌جویی در مصرف آب خانگی به‎واسطه استفاده از قطعات کاهنده مصرف"، مجله آب و فاضلاب، 18(2)، 2-11.
همشهری آنلاین، (1396)، آشنایی با استان مرکزی، آخرین بازدید: 20/5/1397، http://www.hamshahrionline.ir/details/28110.
 
 
Calzadilla, A., Rehdanz, K., and Tol, R.S.J., (2011), "Water scarcity and the impact of improved irrigation management: A computable general equilibrium analysis", Agricultural Economics, 42, 305-323.
Cole, J., Sharvelle, S., Grigg, N., Pivo, G., and Haukaas, J., (2018), "Collaborative, Risk-Informed, Triple Bottom Line, Multi-Criteria Decision Analysis planning framework for integrated urban water management", Water, 10, 1722.
Goutam, C., Prashant, S., and Fred, M., (2007), "Are drivers of customer satisfaction different for buyers/users from different functional areas?", Journal of Business and Industrial Marketing, 22, 20-28.
Haque, M.M., Egodawatta, P., Rahman, A., and Goonetilleke, A., (2015), "Assessing the significance of climate and community factors on urban water demand", International Journal of Sustainable Built Environment, 4, 222-230.
Mladenovic-Ranisavljevic, I.I., Takic, L., and Nicolic, D., (2018), "Water quality assessment based on combined Multi-Criteria Decision-Making method with index method", Water Resources Management, 32,2261-2276.
Nazari, B., Liaghat, A., Akbari, M.R., and Keshavarz, M., (2018), "Irrigation water management in Iran: Implications for water use efficiency improvement), Agricultural Water Management, 208, 7-18.
Nazwer, D.W., Siebel, M.A., Van Der Zaag, P., Mimi, Z., and Gijzen, H.J., (2010), "A financial, environmental and social evaluation of domestic water management options in the West Bank, Palestine", Water Resources Management, 24, 4445-4467.
Price, J. I., Cermak, J.M., and Felardo, J., (2014), "Low-flow appliances and household water demand: An evaluation of demand-side management policy in Albuquerque, New Mexico", Journal of Environmental Management, 133, 37-44.
Sahin, O., Bertone, E., and Beal, C.D., (2017), "A systems approach for assessing water conservation potential through demand-based water tariffs", Journal of Cleaner Production, 148, 773-784.
Salehi, S., Jalili Ghazizadeh, M.R., and Tabesh, M., (2018), "A comprehensive criteria-based multi-attribute decision-making model for rehabilitation of water distribution systems", Structure and Infrastructure Engineering, 14(6), 743-765.
Tscheikner-Gratl, F., Egger, P., Rauch, W., and Kleidorfer, M., (2017), "Comparison of multi-criteria decision support methods for integrated rehabilitation prioritization", Water, 9(2), 68.
Zavadskas, E.K., Turskis, Z., Antucheviciene, J., and Zakarevicius, A., (2012), "Optimization of weighted aggregated sum product assessment", Electronics and Electrical Engineering, 122(6), 3-6.